İnsan Hakları Derneği (İHD) Ankara Şubesi Hapishaneler Komisyonu’nun hazırladığı bu rapor, İHD Ankara Şubesi Hapishaneler Komisyonu’na gelen başvurular, avukatların hapishanelere yaptıkları ziyaretler, mahpusların tarafımıza yolladığı mektuplar ve mahpus-aile görüşmelerinin tarafımıza aktarılması ile derlenen bilgiler sonucunda hazırlanmıştır.
Nisan-Mayıs-Haziran aylarında derneğimize İç Anadolu Bölge hapishaneleri için 42 kişi başvuru yapmıştır. Komisyonumuza yapılan başvurular ile ilgili olarak hak ihlallerinin ortadan kaldırılması için ilgili kamu kurumlarına gerekli yazılar yazılmıştır.
İç Anadolu Bölgesindeki hapishanelerde İmralı tecridine son verilmesi ve hapishanelerde yaşanan hak ihlallerinin sonlandırılması talepli süresiz-dönüşümlü açlık grevleri devam etmektedir.
Hapishanelerde Ölümler: İHD’nin basına yansıyan haberlere dayanarak yapmış olduğu belirlemelere göre, 2021 yılı Nisan, Mayıs ve Haziran aylarında Türkiye’nin çeşitli hapishanelerinde 17 mahpus yaşamını yitirdi.
Sağlık Hakkı: İHD’nin verilerine göre, hapishanelerde (en az) 604’ü ağır olmak üzere en az 1.605 hasta mahpus bulunmaktadır. İç Anadolu Bölge Hapishanelerinde ise 41’i kadın olmak üzere en az 264 hasta mahpus bulunmaktadır. Bunların 85’i ağır hasta mahpustur.
İşkence ve Kötü Muamele: İHD’nin belirlemelerine göre, 2021 yılı Nisan-Mayıs-Haziran aylarında İç Anadolu Bölgesinde bulunan hapishanelerde en az 17 mahpus işkence ve/veya kötü muameleye maruz kalmıştır. Ancak, Adalet Bakanlığı’nın bu konudaki verileri paylaşmaması, hapishanelerle haberleşmenin sürekli olarak engellenmesi, haberleşmenin sıkı bir biçimde denetlenmesi, özellikle taşra hapishanelerinden haber alma konusunda yaşanan güçlükler, adli mahpusların yaşadıklarını basına, yetkili makamlara ve insan hakları örgütlerine (çoğunlukla) iletmemesi nedeniyle işkence ve kötü muameleye maruz kalan mahpus sayısının belirtilen sayının çok üzerinde olduğunu ortaya çıkarmaktadır.
Disiplin Cezaları ve İnfaz: Hapishanelerde her türlü hak talebine ya da ihlallere karşı verilen tepkilere hapishane idareleri tutanak tutarak ve disiplin soruşturması başlatarak karşılık vermektedir. Üstelik bu uygulamalar mahpusların birbirleriyle selamlaşmaları ya da hal-hatır sormaları gibi son derece keyfi gerekçelere de dayanabiliyor. Hapishane yaşanan hak ihlallerini ve baskıları dışarıya bildirmek de disiplin soruşturmasına gerekçe olabiliyor. Disiplin soruşturmaları neticesinde mahpuslara haberleşme hakkı cezaları, hücre cezaları verilebilmektedir. Ancak daha önemlisi bu soruşturma ve cezalar bahane edilerek infazları yakılmaktadır. Zaten İnfaz Kanunu’ndan kaynaklanan haklar hapishane idarelerinin tercihlerine göre uygulanabilmektedir. Ağır hasta olan ve cezalarının son yılında olan mahpuslar, iyi hali olan mahpuslar dahi tahliye edilmemektedirler. Disiplin soruşturmaları ve cezalar nedeniyle iyi halden denetimli serbestlik hakkı zaten mahpuslara kullandırılmamaktadır.
Raporun tamamı için: İç Anadolu Bölge Hapishaneleri (Nisan-Mayıs-Haziran 2021) Raporu
İnsan Hakları Derneği Ankara Şubesi
