İnsan Hakları Derneği, kurulduğu 1986 yılından beri Türkiye’de gerçekleştirilen milletvekilliği genel seçimleri, yerel seçimler ve halk oylamalarını gözlemleyerek sonuçları hakkında açıklamalar yapan ve raporlar yazan, Avrupa Konseyi Parlamenterler Asamblesi ve AGİT Demokrasi ve İnsan Hakları Departmanı ile bu hususlarda görüş alışverişinde bulunan, devletten, hükümetten ve siyasi partilerden bağımsız, gönüllü bir insan hakları örgütüdür. AGİT Demokratik Toplumlar ve İnsan Hakları Bürosunun 7 Haziran 2015 Tarihinde yapılan 25. Dönem Milletvekilleri Genel Seçimleri ile ilgili yapmış olduğu gözlem sonuçlarını içeren AGİT Seçim Gözlem Misyon Raporunda “Türkiye’deki kanunlarda uluslararası ve yurtiçi sivil toplum gözlemcilerinin gözlem yapması konusunda özel hükümler bulunmadığı ve bu durumun 1990 tarihli AGİT İnsani Boyut Konferansı Kopenhag Belgesine uyumlu olmadığını özellikle belirtilmiştir. Türkiye’nin taraf olduğu Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ile Ekli Protokolleri, BM Kişisel ve Siyasal Haklar Uluslararası Sözleşmesi ve bunun gibi uluslararası sözleşmelerde düzenlenen seçme ve seçilme hakkının kullanılması bakımından bağımsız sivil seçim gözlemcilerinin, seçim gözlemi yapmasına imkan tanınması amacı ile derneğimizin 22 ilde görevlendirdiği üye ve yöneticilerimizden oluşan toplam 300 kişilik gözlem grubu heyetleriyle 31 Mart 2024 tarihinde yapılacak olan mahalli idareler genel seçimlerini izleyebilme hususunda Yüksek Seçim Kuruluna 20.03.2024 tarihinde başvuruda bulunduk.
Her seçim dönemi olduğu gibi, bağımsız seçim gözlemi yapacak üyelerimizden oluşan isim listeleri 22 ilin, il ve ilçe seçim kurullarına bildirilerek, 31 Mart 2024 tarihinde yapılacak olan Mahalli İdareler Genel Seçimlerinde bağımsız seçim gözlemcisi arkadaşlarımıza gerekli kolaylığın sağlanması talebi iletilmiştir.
31 Mart 2024 tarihinde oy verme işleminin başladığı saatlerde, derneğimizin 22 ilde görevlendirdiği bağımsız seçim gözlemcileri, bulundukları illerde yaka kartları ve kendilerini tanıtıcı belgelerle oy verme sürecini izlemek amacı ile oy kullanma merkezlerine gitmişlerdir. Oy verme işleminin sürdüğü saat 14.00 sıralarına kadar bağımsız seçim gözlemcilerimizi aktardığı bilgiler ve basına yansıyan haberlerden derlenen hak ihlalleri aşağıdaki gibidir.
- Derneğimiz adına Siirt Merkez’de görevli 8 kişilik gözlemci grubumuzun; Ağrı’da görevlendirilmiş 7 kişilik gözlemci grubumuzun; Hakkari Yüksekova’da görevlendirilmiş 5 kişilik bağımsız gözlemci grubumuzun; Mersin’de görevlendirilmiş 14 kişilik bağımsız gözlemci grubumuzun; Van’da görevlendirilmiş 46 kişilik bağımsız gözlemci grubumuzun bazı okullarda gözlem yapmasına güvenlik güçlerinin hiçbir şekilde izin vermedikleri öğrenilmiştir. Van ilinde İHD heyetlerinin gözlem yapmasının Valilik kararıyla engellendiği kolluk güçleri tarafından iletilmiştir.
- Mardin’in Dargeçit ve Savur ilçelerinde, Diyarbakır’ın Kulp ilçesinde, Hakkâri Yüksekova’da, Dersim Merkez ve Nazımiye ilçesinde, Şırnak Merkez’de, Kars, Ağrı ve Iğdır’da polislerin ve askerlerin okullara minibüs, otobüs ve zırhlı araçlarla toplu olarak getirildiği, üniformaları ve bazılarının da silahları ile oy kullandıkları; güvenlik güçlerinin kayıtlı olduğu bazı sandıklarda sivil vatandaşlarının seçmen olarak kayıtlarının bulunmadığı tarafımıza iletilmiştir.
- Her seçimde olduğu gibi başta Urfa Merkez olmak üzere, Urfa’nın bazı ilçe ve köylerinde toplu ve açık oy kullanıldığı, bazı seçmenlerin kullandıkları oy pusulalarını sosyal medya hesaplarından paylaştıkları ve bu paylaşım karşılığı para aldıkları iddia edilmektedir.
BURSA
Bursa’nın Mustafakemalpaşa ilçesinde düzenlenen bir eğlencede, yerel seçimlerde akrabalarından olmayan muhtar adayını desteklediği iddiasıyla amcasının oğulları E.Y. (36) ve M.Y. tarafından pompalı tüfekle vurulan Yusuf Yiğit hayatını kaybetti saçmaların isabet ettiği biri 3 yaşındaki çocuk 2 kişi de yaralandı.
URFA
-HALFETİ
Sabah saat 05.00’te Hilalli İlköğretim Okulu’nun etrafını saran ve silahlı oldukları öğrenilen bir grup, okulda bulunan müşahitleri okuldan çıkararak toplu oy kullandı.
Halfeti Belediye Başkanı ve AKP adayı Şeref Albayrak ve beraberindeki 100 kişi kırsal Talikan (Özmüş) mahallesindeki ortaokulda birlikte oy kullanmaya çalıştı.
-CEYLANPINAR
Para karşılığında AKP’ye oy veren kişiler, kurdukları WhatsApp grubunda oy pusulalarının fotoğraflarını paylaştı.
DİYARBAKIR
-SUR
Ağaçlıdere Mahallesi’nde iki grup arasında muhtarlık seçimi nedeniyle çıkan kavgada 1 kişi hayatını kaybetti, 11 kişi yaralandı.
Ağaçlı kırsal mahallesinde muhtarlık seçimleri nedeniyle meydana gelen kavgayı takip etmek için bölgeye giden gazeteciler silahlı saldırıya uğradı. Anadolu Ajansı, Demirören Haber Ajansı ve İhlas Haber Ajansı ekipleri, saldırı sonrası ciddi anlamda can güvenliği tehlikesi yaşadılar.
Çirnik kırsal mahallesinde oy verme işlemleri esnasında silahlı saldırıya uğrayan DEM Partili sandık görevlisi Emin Çelik öldürüldü, 2’si ağır 12 kişi de yaralandı.
-ÇINAR
AKP’nin Çınar adayı, 4 köyün toplam 1200 oyu için 2 milyon TL karşılığında anlaşma yapıldığı, Buna ilişkin muhtarlarla aralarında sözleşme imzalandığı öğrenilmiştir.
ŞIRNAK
Tümgeneral Ömer Keçecigil İlkokulunda 5950 seçmen kayıtlı olduğunu ve aralarında tek bir sivil olmadığını belirten DEM Parti Milletvekilleri ve müşahitleri duruma tepki gösterdi.
-CİZRE
AKP’li adayın İYİ Partili sandık görevlisine saldırması üzerine kısa süreli gerginlik çıktı.
İZMİR
Ali Şir Nevai Ortaokulu 1010 nolu sandık yüzde 92 engelli 3. Kata verilmiş, YSK ya bildirilmesine rağmen Şahin Uzun sandıklarda kaydı çıkmamış
Ali Şir Nevai Ortaokulu 1007 nolu sandıkta yürüme zorluğu çeken kişiyi 2. Kata vermişler, adı Tülay Özalp, Aynı sandıkta 82 yaşında bir kişi 2. Kata verilmiş.
ANKARA
-ÇANKAYA
Turhan Fevzioğlu İlkokulu önünde İyi Parti’nin seçim kampanya materyalleri bulunuyor.
ADIYAMAN
-ÇELİKHAN
Pınarbaşı Beldesi’nde Muhammed Yılmaz adlı görevlinin iki kez oy kullandığı tespit edildi.
MUŞ
Bir başka ihlal haberi ise Muş merkezde bulunan Mehmet Akif Ersoy İlkokulu 1108 numaralı sandıktan geldi. Siyah çarşaf giyen bir kadının farklı sandıklarda üç kez oy kullandığı belirtildi.
Yüksek Seçim Kurulu ve İl ilçe Seçim Kurulu Başkanlıklarına Çağrımızdır;
- İnsan Hakları Derneği’nin 22 ilde toplam 300 kişilik bağımsız seçim gözlemi yapmak üzere görevlendirdiği gönüllülerine yönelik yapılan engellemeleri bir an önce sona erdirin; bağımsız seçim gözlemcisi olan İHD üyelerinin güvenlikleri sağlayın ve gözlem yapmalarını kolaylaştırın,
- Seçim güvenliğini tehlikeye atan kişi ve gruplar hakkında etkin soruşturmaları başlatın,
- Yukarıda derneğimizce tespit edilen seçim usulsüzlükleri iddialarına ilişkin gerekli araştırmaları yapın ve gerekli önlemleri alın,
- Yurttaşların doğru ve güncel haber almasına yönelik çalışma yürüten basın mensuplarının can güvenliklerini sağlayın,
- Belediye başkan adayları ile siyasi partiler adına itiraza yetkili olan avukatlar ve siyasi parti görevlilerine yönelik engelleme ve saldırılara ilişkin gerekli önlemleri alın.
İnsan Hakları Derneği
