Cenevre, 17-18 Ekim 2012. Birleşmiş Milletlere İnsan Hakları Komitesi, Türkiye’nin, Uluslararası Medeni ve Siyasi Haklar Sözleşmesi’nin (ICCPR) Türkiye’deki uygulamasına ilişkin son raporunu incelemeyi bitirdi. Değerlendirme 17 ve 18 Ekim’de Cenevre’de gerçekleşti ve raporlar ve sözlü bilgilendirmeleri aracılığıyla değerli katkılarda bulunan sivil toplum ve Türkiyeli NGO’larca da yakında takip edildi.
İnsan Hakları Komitesi, bazı olumlu gelişmeler için, özellikle ölüm cezasının kaldırılması ve yargı reformu paketleri, Türkiye’yi övdü ancak daha fazla iyileştirmeler gerektiren birçok sorunda da endişesini korudu.
İnsan Hakları Komitesi, askerlik hizmetine karşı vicdani reddin Türkiye tarafından hala tanınmamış olması ve bunun sonucunda da Komitenin ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin bu durumun düşünce, vicdan ve inanç özgürlüğü ihlali olduğu yönündeki kararlarınsa rağmen birçok vicdani retçinin hapsedilmesi konusundaki üzüntüsünü dile getirdi.
İfade, örgütlenme ve barışçıl toplanma hakkı tarafından korunan hükümet karşıtı görüşler ifade eden gazetecilerin, akademisyenlerin ve yazarların adil olmayan bir şekilde yargılanmasına ve mahkum olmasına neden olmasından dolayı Terörle Mücadele Kanunu’nun kapsamının genişliği ve içeriğinin muğlak ifade ediliş biçimi de işaret edildi. Daha geniş anlamda, ifade özgürlüğü hakkı ile ilgili ciddi ve sürekli kısıtlamalar ciddi bir endişe konusudur. Taraf devletin Sözleşmenin ve Komitenin 34 sayılı Genel Yorumu’nun yükümlülüklerinin ışında bu kanunu değiştirmesi gerekmektedir. Bu kanunların çocukların aleyhine kullanılması ve terör şüphelilerinin ilk 24 saatte bir avukata erişiminin engellenmesi de ayrıca endişe vericidir.
Komite taraf devletin anayasal reform kapsamında cinsel yönelimi ve toplumsal cinsiyet kimliğini ayrımcılığın yasağının kapsamına dahil etmek konusundaki isteksizliğini –ki Sözleşmeye uyulmaması anlamına gelmektedir- de kaydetti. Komite gey erkeklerin “psiko-sosyal” bozukluk gerekçesiyle askerlik hizmetinden dışlanması, cinsel yönelim ve toplumsal cinsiyet kimliği temelli saldırıların fazlalığı ve özellikle Türkiye’de süregiden trans kadın cinayetleri konusundaki endişelerini ifade etmiştir. Dahası komite 2010 meydana gelen Pembe Hayat vakasını keyfi gözaltı örneği olarak anmıştır.
İşkence ve tüm kötü-muamele biçimleri ve kolluk personelinin aşırı güç kullanımı, bu alandaki bazı ilerlemelere rağmen, önemli bir endişe kaynağı olmaya devam etmektedir.
Özellikle İşkenceye Karşı Sözleşme’nin Seçmeli Protokolü’nün gerektirdiği yeni Ulusal Önleme Mekanizmasının ulusal insan hakları kurumuna dahil edilmesi önerisinin ışığında, ulusal insan hakları kurumunun Paris İlkeleriyle uyum içinde olmadığı gerçeği de bir endişe kaynağı olarak vurgulanmıştır.
Devletin ICCPR’I onaylarken ortaya koyduğu deklarasyonlar ve çekinceler, Türkiye’nin ICCPR’ı, sadece diplomatik ilişki içinde olduğu taraf devletleri göz önünde bulundurarak ve sadece Türkiye topraklarında uygulayacağı deklarasyonları, ICCPR’ın hedef ve amacına potansiyel olarak aykırılık olarak betimlenmiştir.
İnsan Hakları Komitesi, tavsiyelerini oturumunun sonunda 30 Ekim 2012’de kamuoyuna açıklayacaktır. Türkiye değerlendirmesinin internet üzerinden yapılan yayınınn arşiv kaydı. www.treatybodywebcast.org.
Oturumun arkaplanı hakkında bilgi:
Türkiye hakkında NGO raporları
Türkiye’nin ilk Devlet Raporu
Daha fazla bilgi için şu kişilerle bağlantı kurun:
S. Erdem Türközü – İnsan Hakları Derneği (İHD) – ihd@ihd.org.tr
Hulya Ucpinar – War Resisters International/Uluslararası Savaş Karşıtları- hulyaucpinar@gmail.com
Derek Brett –International Fellowship of Reconciliation (IFOR)/Uluslararası Uzlaşma – derekubrett@gmail.com
Sevval Kılıç – İstanbul LGBTT Dayanışma Derneği– deeplysubmissive@gmail.com
Jessica Stern ve Hossein Alizadeh –International Gay and Lesbian Human Rights Commission (IGLHRC)/Uluslararası Gay ve Lezbiyen İnsan Hakları Komisyonu – jstern@iglhrc.org, halizadeh@iglhrc.org
