Basından edindiğimiz bilgilere göre, İnsan Hakları Derneği Şubelerine yapılan başvurular ve İnsan Hakları Genel Merkezi talebi doğrultusunda, “ Van T Tipi Kapalı Ceza İnfaz Kurumu, Van F Tipi Kapalı Ceza İnfaz Kurumu, Van Yüksek Güvenlikli kapalı Ceza İnfaz Kurumunda bulunan hükümlü/tutukluların sağlık/eğitim/sosyal durumlarının tespiti hakkında ailelerin yardım talep ettiği” bilgisini aldık. Bunun üzerine İnsan Hakları Derneği Van Şubesinden bir heyet oluşturulup söz konusu cezaevinde gerekli görüşmeler ve tespitler yapılarak sorunun tespiti ve yaşanan hak ihlallerine ilişkin rapor düzenlenmesi kararı alınmıştır.
Heyetimiz Tarafından Yapılan Mahpus Görüşmeleri
Heyetimizde yer alan İnsan Hakları Derneği Van Şubesinden Avukat Mehmet KARATAŞ; 30.08.2019 ve 06/09/2019 tarihinde hükümlü/tutuklu olan Medya ASLAN(Van T Tipi Kapalı Ceza İnfaz Kurumu), Çetin UYAR(Van Yüksek Güvenlikli kapalı Ceza İnfaz Kurumu) ve Ergin BALTA ve Fahrettin İŞLEK(Van F Tipi Kapalı Ceza İnfaz Kurumu) ile görüşmelerde bulunulmuştur.
1./ Medya ASLAN(Van T Tipi Kapalı Ceza İnfaz Kurumu)
Van T Tipi Kapalı Ceza İnfaz Kurumunda tutuklu ulunan mahpus Medya ASLAN ile 30/08/2019 tarihinde cezaevinde yaşanan hak ihlallerinin ve de hak ihlallerinde yaşanan iyileşmenin tespiti amaçlı görüşmede “Kitap ve dergi kısıtlamasının genel olarak olmadığını, yasal düzenleme çerçevesinde sayı kısıtlamasının olduğunu ancak HDP eski eşbaşkanı ve milletvekili Gülten KIŞANAK ile HDP eski eşbaşkanı ve milletvekili Selahattin DEMİRTAŞ’ın ve Cezaevinde bulunan mahpusların yazdığı kitaplarının “terör örgütü üyesinin yazdığı gerekçesi” ile bandrollü olmasına rağmen verilmediğini, Gazete kısıtlamasının olduğunu Yeni Yaşam Gazetesinin verilmediğini -Cezaevinde mahpusların sosyalleşmesi amaçlı yasal hakları olan aktivitelerin ve sporun uygulandığı ancak iki koğuşun birlikte aktivite, spor ve spora çıkarılmadığı böylelikle yasal haklarının uygulanmadığını, Koğuşlar arası sohbetlerin yasak olduğunu ve hiç gerçekleştirilmediğini, Cezaevine sevk edilen veya ilk defa cezaevine konulan mahpuslarda çıplak aramanın halen uygulandığını, Telefon görüş haklarının uygulandığını, Disiplin soruşturmalarının yoğun olarak açıldığını, keyfi olarak başlatılıp sonuçlandırıldığını, demokratik hakların kullanımında dahi disiplin soruşturmalarının cezalandırma aracı olarak kullanıldığını, savunma ve tutanakların önemsenmediğini, Revire çıkma taleplerinin kısa sürede sonuçlanmadığını, semt polikliniğine gönderilme taleplerin uzun süre değerlendirmede bırakıldığı böylelikle sağlık hakkının zamanında ve etkin kullandırılmadığını” beyan etmiştir.
2./ Çetin UYAR(Van Yüksek Güvenlikli Kapalı Ceza İnfaz Kurumu)
Van Yüksek Güvenlikli Kapalı Ceza İnfaz Kurumunda tutuklu bulunan mahpus Çetin UYAR ile 30/08/2019 tarihinde cezaevinde yaşanan hak ihlallerinin ve de hak ihlallerinde yaşanan iyileşmenin tespiti amaçlı görüşmede “Kitap ve dergi genel olarak kısıtlamanın olmadığını, kitaplarda yasal düzenleme çerçevesinde sayı kısıtlamasının olduğunu ancak Cezaevinde bulunan mahpusların yazdığı kitaplarının “terör örgütü üyesinin yazdığı gerekçesi” ile bandrollü olmasına rağmen verilmediğini, Yeni Yaşam Gazetesinin verilmediğini-Cezaevinde mahpusların sosyalleşmesi amaçlı yasal hakları olan aktivitelerin ve sporun uygulandığı iki koğuş bazen 3 koğuşun birlikte aktivite, spor ve sohbete çıkarıldığı böylelikle yasal haklarının kısmen de olsa uygulandığını, Koğuşlar arası sohbetlerin kısmen de olsa uygulandığı, Cezaevine sevk edilen veya ilk defa cezaevine konulan mahpuslarda çıplak aramanın halen uygulandığını, Telefon görüş haklarının uygulandığını, Disiplin soruşturmalarının yoğun olarak açıldığını, keyfi olarak başlatılıp sonuçlandırıldığını, Revire çıkma taleplerinin kabul edildiği ancak kısa sürede sonuçlanmadığını, böylelikle sağlık hakkının zamanında ve etkin kullandırılmadığını” beyan etmiştir.
3./ Ergin BALTA (Van F Tipi Kapalı Ceza İnfaz Kurumu)
Van F Tipi Kapalı Ceza İnfaz Kurumunda tutuklu bulunan mahpus Ergin BALTA ile 06/09/2019 tarihinde cezaevinde yaşanan hak ihlallerinin ve de hak ihlallerinde yaşanan iyileşmenin tespiti amaçlı görüşmede “Kamuoyunda kafes uygulaması olarak bilinen koğuş avlusundan gökyüzünün göründüğü tek kısmın tel örgülerle kapatıldığı, Kitap, gazete ve dergi genel olarak kısıtlamanın olduğunu, Yeni Yaşam Gazetesinin verilmediğini-Cezaevinde mahpusların sosyalleşmesi amaçlı yasal hakları olan aktivitelerin, sohbetin ve sporun haftada 2 saat olarak uygulandığı, Sohbet haklarının keyfi olarak uygulandığını, Yönetim kimleri istiyorsa onları sohbete çıkardığını, aktivite ve spor haklarının ise gruplandırma(Genç-bombacı-tutuklu-hükümlü vb) yapılarak uygulandığını böylelikle yasal haklarının kısmen de olsa uygulandığını, yemeklerin yenilmeyecek derece berbat çıktığını, Telefon görüş haklarının uygulandığını, Disiplin soruşturmalarının keyfi olarak uygulandığını özellikle 3 aylık spor hakkından mahrum bırakılma olarak açıldığını, Revire çıkma taleplerine ilişkin dilekçenin 15 gün bekletildiğini dilekçelere ilişkin evrak kayıt numarası istenilmesine rağmen verilmediğini, böylelikle sağlık hakkının zamanında ve etkin kullandırılmadığını, koğuş aramalarının pervasızca yapıldığını, provokasyon niyeti ile yaklaşımlar bulunduğunu, Cezaevi yönetiminin yaklaşımının pervasızca olduğunu, açlık grevleri sonucunda gerektiği gibi tedavinin uygulanmadığını ve bu yüzden bazı mahpusların hastalıklarının başladığını ” beyan etmiştir.
4./ Fahrettin İŞLEK(Van F Tipi Kapalı Ceza İnfaz Kurumu)
Van F Tipi Kapalı Ceza İnfaz Kurumunda tutuklu bulunan mahpus Fahrettin İŞLEK ile 06/09/2019 tarihinde cezaevinde yaşanan hak ihlallerinin ve de hak ihlallerinde yaşanan iyileşmenin tespiti amaçlı görüşmede “Kamuoyunda kafes uygulaması olarak bilinen koğuş avlusundan gökyüzünün göründüğü tek kısmın tel örgülerle kapatıldığı, Kitap, gazete ve dergi genel olarak kısıtlamanın olduğunu, Yeni Yaşam Gazetesinin verilmediğini-Cezaevinde mahpusların sosyalleşmesi amaçlı yasal hakları olan aktivitelerin, sohbetin ve sporun haftada 2 saat olarak uygulandığı, Sohbet haklarının keyfi olarak uygulandığını, Yönetim kimleri istiyorsa onları sohbete çıkardığını, aktivite ve spor haklarının ise gruplandırma(Genç-bombacı-tutuklu-hükümlü vb) yapılarak uygulandığını böylelikle yasal haklarının kısmen de olsa uygulandığını, yemeklerin yenilmeyecek derece berbat çıktığını, Telefon görüş haklarının uygulandığını, Disiplin soruşturmalarının keyfi olarak uygulandığını özellikle 3 aylık spor hakkından mahrum bırakılma olarak sonuçlandığını, Revire çıkma taleplerine ilişkin dilekçenin 15 gün bekletildiğini dilekçelere ilişkin evrak kayıt numarası istenilmesine rağmen verilmediğini, Muaneye götürüldüklerinde ise doktorun muanesiz sevk işlemlerini gerçekleştirildiğini(Beyin cerrahisine gidecek hastayı ortopedi polikliniğine sevk ettiğini), muanede görüş ve taleplerinin doktor tarafından göz önünde bulundurulmadığı böylelikle sağlık hakkının zamanında ve etkin kullandırılmadığını, koğuş aramalarının pervasızca yapıldığını, provokasyon niyeti ile yaklaşımlar bulunduğunu, aramaların her gün provokasyon ve taciz niteliğinde yapıldığını, mahpuslar Hamit DUMAN ve Ersin AYVALIK’ın aile fotoğraflarının gerekçesiz arama ekibindekiler tarafında yırtıldığını, Cezaevi yönetimi ile iletişimin olduğunu ancak çözüm odaklı olmadığını, açlık grevleri sonucunda gerektiği gibi tedavinin uygulanmadığını ve bu yüzden bazı mahpusların hastalıklarının başladığını, ” beyan etmiştir.
Heyetimizin Tespit ve Gözlemleri
1./ Öncelikle en acil sorun olarak Van T Tipi Kapalı Ceza İnfaz Kurumu, Van Yüksek Güvenlikli Kapalı Ceza İnfaz Kurumu ve Van F Tipi Kapalı Ceza İnfaz Kurumlarında mahpusların yasal haklarının kullandırılmadığı, yasal haklarının hukuki gerekçelerden yoksun olarak engellendiği tespit edilmiştir.
2./ Cezaevi yönetiminin genel olarak Van F Tipi Kapalı Ceza İnfaz Kurumu hariç mahpuslara yönelik baskı, zorlama tarzında bir yaklaşımlarının bulunmadığı tespit edilmiştir.
3./ Mahpusların hukuki gerekçelerden yoksun cezaevi yönetimi tarafından cezalandırıldıkları(sohbet haklarının kısmen uygulanması, spor haklarından yoksun bırakılma ve bazı gazete-kitapların verilmemesi vb) tespit edilmiştir.
4./ Herhangi bir gerekçe gösterilmeden, toplama kararı olmayan ve yasaklanmayan, mahpusların talep ettiği gazete, dergiler kitap vs. idare tarafından verilmiyor. Haber alma özgürlüğü ve kamusal bilgilere erişim hakları engelleniyor.
SONUÇ
*OHAL ile birlikte ve OHAL’in kaldırılmış olmasına rağmen Türkiye Cumhuriyeti’nin de taraf olduğu Uluslararası İnsan Hakları sözleşmeleri, Anayasada ve kanunlarımızda tanımlanan hakların uygulanması cezaevlerinde fiili olarak askıya alınmıştır. Bu durum mahpuslar, mahpus yakınlarını ve biz insan hakları savunucularını kaygılandırmaktadır.
* Van T Tipi Kapalı Ceza İnfaz Kurumu, Van Yüksek Güvenlikli Kapalı Ceza İnfaz Kurumu ve Van F Tipi Kapalı Ceza İnfaz Kurumlarında Mahpusların anayasal haklarından haber alma özgürlüğü, kamusal bilgilere erişim hakları, sohbet-spor- aktivite hakları, sağlık-tedavi hakları engelleniyor.
*Heyetimiz Van T Tipi Kapalı Ceza İnfaz Kurumu, Van Yüksek Güvenlikli Kapalı Ceza İnfaz Kurumu ve Van F Tipi Kapalı Ceza İnfaz Kurumlarındaki fiziki koşullar ve söz konusu hak ihlallerinin engellenmesi hakkında etkili başvuruların ve görüşmelerin yapılması gerektiğini tespit etmiştir.
İNSAN HAKLARI DERNEĞİ VAN ŞUBESİ
