Bağımsız Seçim Gözlemciliği Rehberi

Bağımsız Seçim Gözlemi Nedir?

Seçim gözlemi, demokrasi, hukukun üstünlüğü, insan haklarının geliştirilmesi ve demokratik seçimlerin geliştirilmesine katkı sunmak amacıyla seçimlerin demokratik bir ortamda gerçekleşmesi, tüm yurttaşların seçme ve seçilme hakkından eşit fırsatlarla yararlanabilmesi için yürütülen ve bütün seçim dönemini kapsayan bağımsız gözlemleme ve raporlama sürecini ifade eder. Seçim gözleminin bağımsız olması herhangi bir siyasi parti veya grupla sembolik ya da işlevsel herhangi bir bağlantıya sahip olmamayı ve gözlem sırasında tamamen nesnel ve tarafsız olmayı gerektirir. Seçim gözlemi, seçim sonuçlarına ilişkin bir analizi değil, yurttaşların seçme ve seçilme hakkını kullanmaları ile ilgilidir. Seçim gözlemi, seçim öncesi, seçim günü ve seçim sonrasına ilişkin;

• bilgi toplama,

• veri analizi,

• sonuç çıkarma ve raporlama ile

• tavsiye geliştirmeyi içerir.

Türkiye mevzuatında bağımsız seçim gözlemi faaliyetini yasaklayan herhangi bir yasa yoktur. 1982 Anayasası’nın seçme ve seçilme hakkına ilişkin 67. Maddesinin II. fıkrasında açık sayım ve döküm esası getirildiği gibi, seçim mevzuatında getirilen sınırlamalara uymak koşuluyla oy verme işlemi sırasında da gözlem yapılması mümkündür.

Seçim sürecine ilişkin gözlem sadece seçim gününü değil;

• Seçimlere ait yasal çerçeve ve seçim idaresi,

• Seçmen kaydı,

• Parti ve adayların kayıt işlemleri,

• Seçim kampanyaları,

• Seçim sürecinde medyanın tutumu,

• Oy verme, sayım ve listeleme ile ilgili şikâyet ve itirazlar,

• Seçime erişim ve katılım,

• Dezavantajlı grupların seçme ve seçilme hakkını kullanımı,

• Seçim günü usul kurallarına uygunluk ve seçimlerin barış içinde yürütülmesi,

• Sivil toplumun rolü,

• Sonuçların açıklanması ve seçim sonrası ortamı kapsar.