BASINA ve KAMUOYUNA

Milliyet Gazetesi, sayfalarında bir süredir bazı emekli generaller ile yapılmış bir röportaj dizisine yer vermektedir. Generaller, özellikle ülkenin içine girdiği kaygı verici şiddet sarmalına kaynaklık eden Kürt Sorunu’na dair dikkat çekici değerlendirmeler yapmaktadır. İbretle okuduğumuz bu dizinin dünkü bölümünde eski Genelkurmay Başkanı ve 12 Eylül Askeri Yönetimi’nin lideri Kenan Evren’in değerlendirmelerine yer verildi.

 

Kenan Evren, iktidarda olduğu yıllardaki icraat ve düşüncelerine ilişkin değerlendirmeler yaparken sarf ettiği “…Sanki işkence, 12 Eylül'den önce karakollarda yok muydu? Bütün karakollarda vardı. Yani karakola düştün mü, kötü muamele yapılıyordu. 12 Eylül'de biz polisi serbest bıraktık, rahat çalışsın diye. Onlar yine yaptılar bunu….” biçimindeki ifadeler ile çok önemli itiraflarda bulunmuştur. Yıllardır ülkemizde ve tüm dünyada işkencenin son bulması için yoğun çalışmalar yürüten kurumlarımız açısından bu itiraflar tarihsel, siyasal ve hukuksal sonuçları olan bir öneme haizdir.

 

Kenan Evren ve arkadaşlarının bir darbe ile iktidarı ele geçirdikleri 12 Eylül döneminde 650.000 kişi gözaltına alınmış ve 90 güne varan gözaltı sürelerinde ağır işkenceler görmüştür. 171 kişi işkence nedeniyle yaşamını yitirmiştir. İşkence başta olmak üzere o dönemde gerçekleştirilen insan hakları ihlalleri öylesine ağır, yaygın, yoğun ve kitleseldir ki İHD ve TİHV, bu ihlallerin yol açtığı yaraları sarmak ve bunların tekrarını önlemek amacıyla kurulmuş insan hakları örgütleridir. Nitekim o dönemde işkence görmüş binlerce kişi daha sonra, 1990 yılında kurulmasının ardından, TİHV’e başvurarak tedavi ve rehabilitasyon görmüşlerdir.

İşkence gerçeği yıllarca, ama özellikle de askeri yönetim döneminde, insan hakları savunucuları tarafından sürekli dile getirilmesine rağmen her seferinde bizzat Kenan Evren ve başında bulunduğu askeri yönetim tarafından inkar edilmiştir. Hatta gerçekleri dile getirenler ise vatan haini ilan edilmiş, haklarında soruşturma ve davalar açılmış, çeşitli baskılara maruz kalmışlardır.

Oysa bugün Kenan Evren bugün bu acı ve çıplak gerçeği: İşkence ve kötü muamelenin bu ülkede çok eskilerden beri süregelen sistematik bir devlet pratiği olduğunu itiraf etmektedir. Olanlardan bizzat kendinin ve başında olduğu askeri yönetimin sorumlu olmadığını söylemeye çalışırken yaptığı bu itiraf, bir vicdan muhasebesinin ürünü müdür yoksa dil sürçmesi midir bilinmez ama görmezden gelinmemesi gereken çok açık bir “suç itirafı”dır. Zira güvenlik güçlerinin işkence gibi bir uygulamayı, Kenan Evren’in ifade ettiği gibi uzun zamandan beri ve yaygın olarak yönetenlerin bilgisi ve onayı dışında gerçekleştirebilmeleri mümkün değildir. Çünkü söz konusu olan öyle sıradan bir uygulama değil, Türkiye’nin de altına imza attığı uluslararası sözleşmeler, anayasa ve yasalar tarafından mutlak olarak yasaklanan ve insanlığa karşı suç olarak nitelenen bir uygulamadır.

Daha da vahim olan ise, işkence ve kötü muamelenin meşrulaştırılma çabasıdır. “12 Eylül öncesi dönemde… Diyarbakır Cezaevindeki… Gardiyanlar çok çektiler. 12 Eylül olunca da bunlar mahkûmlardan hınç aldılar.” biçimindeki Kenan Evren’in ifadesi, hiçbir koşulda kabul edilemez olan işkence ve kötü muameleyi mazur göstermeye yöneliktir. Ve o günden bu güne işkencecilerin zihniyetinin açık bir dışavurumudur.

Başta Kenan Evren olmak üzere 12 Eylül döneminde yönetimde olan herkes, o dönemde gerçekleşen tüm işkence olaylarından ve hak ihlallerinden doğrudan sorumludur. Çünkü bizzat bu yönetimin en sorumlu kişisi “biz polisi serbest bıraktık, rahat çalışsın diye. Onlar yine yaptılar bunu….” diyerek asıl azmettiricinin kendileri olduğunu itiraf etmektedir.

İşkencenin ülkemizde ve dünyada sürekliliğini korumasının en temel nedeni cezasızlık olgusudur. Bu nedenden dolayı ulusalüstü ve ulusal hukuk işkencenin cezalandırılmasında zaman ve mekan sınırı getirmemektedir. Bu insanlık utancını gerçekten tarihin çöplüğüne gömebilmek için en sıradan uygulayıcıdan en tepedeki yetkiliye kadar işkenceden sorumlu herkesin adil biçimde yargılanıp cezalandırılması gerekmektedir. Dolayısıyla Cumhuriyet Savcıları’nı suçunu açık biçimde itiraf eden Kenan Evren hakkında re’sen soruşturma başlatmaları için göreve davet ediyoruz. Bu ülkede Şemdinli davası vb. olaylardan savcıların başına neler gelebileceğini biliyoruz. Cumhuriyet Savcıları gerekli cesareti ve sorumluluğu gösteremeseler bile en azından İHD ve TİHV olarak bizim en kısa zamanda hazırlıklarını tamamlayıp yapacağımız suç duyurusunu doğru biçimde değerlendirmelerini umuyor ve diliyoruz.

 

 

İNSAN HAKLARI DERNEĞİ	TÜRKİYE İNSAN HAKLARI VAKFI
Genel Başkanı	Başkanı
Hüsnü Öndül	Yavuz Önen