2019 yılının Aralık ayında Çin’in Wuhan eyaletinde “Covid 19” adı verilen bir hastalık baş göstermeye başlamış ve kentte başlayan salgın, inanılmaz bir hızla bir anda Dünya’nın dört bir yanına yayılmıştır. Hastalığın yarattığı tahribatın ve yaratacağı olası faciaların farkına varan Dünya Sağlık Örgütü, 16.03.2020 tarihi itibariyle hastalığın “pandemi” olduğunu ilan etmiştir. Dünya genelinde 20.04.2020 tarihi itibariyle Covid-19 tanısı konulan kişi sayısı 2.399,954, hayatını kaybeden kişi sayısı ise 164,943 olarak kayıtlara geçmiştir[1]. Resmi açıklamalara göre hastalık 11.03.2020 tarihinde Türkiye’de de baş göstermiştir. 20.04.2020 itibariyle ülkemizde 86.306 kişide Covid-19 tespit edilmiştir. Ne yazık ki bu hastalardan 2. 017 kişi hayatını kaybetmiştir[2].
Salgın hastalık karşısında halk sağlığının korunması için hükümet tarafından bir dizi önlemler alındı. 16.03.2020 tarihinde ortaöğretim okulları ve üniversiteler tatil edildi. Devamında 65 yaş üstü ve kronik rahatsızlığı olanların sokağa çıkması İçişleri Bakanlığı Genelgesi ile yasaklandı. 2 defa 31 ilde İçişleri Bakanlığı Genelgesi ile genel sokağa çıkma yasağı ilan edildi. Önlem alınması gereken alanlardan birinin hapishaneler olduğu dikkate alınmış olsa da hapishanelere ilişkin Adalet Bakanlığı tarafından art arda açıklanan[3] önlemler pandemi karşısında yetersiz kalmıştır.
20 Mart 2020 tarihinde Avrupa İşkenceyi Önleme Komitesi (CPT) mahpuslara ilişkin bir dizi ilkeler[4] yayınladı. 25 Mart 2020 tarihinde ise BM İnsan Hakları Yüksek Komiseri bir çağrıda bulundu[5] ve 6 Nisan 2020 tarihinde de Avrupa Konseyi İnsan Hakları Komiseri yine bir çağrıda bulundu[6]. Bu ilke ve çağrıların ortak noktası cezaevlerinde bulunan mahpusların sayısının azaltılması ve pandemi kapsamında alınacak önlemlerin mevcut özgürlükleri kısıtlama noktasına varmaması idi. Yine BM İnsan Hakları Komiseri ve Avrupa Konseyi İnsan Haklar Komiseri bu çağrılarda açıkça gerekçesiz tutuklanan siyasi mahpusların serbest bırakılmaları talebinde bulundu. Oysaki Adalet Bakanlığının açıkladığı önlemler mahpusların aileleriyle görüşme hakkını tamamen ortadan kaldırıyor ve avukat görüşmelerini kısıtlıyordu. Yine İnfaz Yasası’nda “kısmi af” adı altında yapılan değişikliklerde siyasi mahpuslar kapsam dışı bırakılmıştı. Yine İnsan Hakları İzleme Örgütü “Türkiye hasta mahpusları büyük risk altında bırakıyor.” diyerek bir çağrıda bulundu[7] .
13.04.2020 tarihinde Adalet Bakanlığı’nın açıklamasında[8] 5 açık hapishanede toplam 17 mahpusunun Covid-19 testinin pozitif çıktığı, 3 mahpusun hayatını kaybettiği, 1 mahpusun yoğun bakımda olduğu ve kalan 13 mahpusun tedavilerinin devam ettiğini açıkladı. Ayrıca 79 infaz koruma memurunun Covid-19 testinin pozitif çıktığı belirtilmiştir.
Her ne kadar Bakanlık tarafından yapılan açıklamada salgının kapalı hapishanelerde görülmediği dile getirilmiş olsa da Bafra Hapishanesinde tutuklu bulunan M.Y.’nin Covid-19 nedeniyle hayatını kaybettiği açıklanmıştır[9]. Aliağa Kadın Hapishanesinde 2 mahpusun karantina koğuşunda kaldığı, hapishaneye gelen doktorların ve bazı infaz koruma memurlarının Covid-19 testinin pozitif çıktığı öğrenilmiştir.
Bültenin tamamı için:
COVID-19 Hapishane İzleme: Haftalık Bülten-1
[1] https://www.worldometers.info/coronavirus/?utm_campaign=homeAdUOA? ( E.T.20.04.2020)
[2] https://covid19.saglik.gov.tr/ (E.T. 20.04.2020)
[3] http://www.basin.adalet.gov.tr/Etkinlik/ceza-infaz-kurumlarinda-alinan-koronavirus-tedbirleri-30-nisana-kadar-uzatildi (E.T. 20.04.2020)
[4] https://www.ihd.org.tr/ozgurlugunden-yoksun-birakilan-kisilere-korona-virus-pandemisi-baglaminda-muameleye-iliskin-ilkeler/ (E.T. 20.04.2020)
[5] https://www.ohchr.org/EN/NewsEvents/Pages/DisplayNews.aspx?NewsID=25745&LangID=E (E.T. 20.04.2020)
[6] https://www.coe.int/en/web/commissioner/-/covid-19-pandemic-urgent-steps-are-needed-to-protect-the-rights-of-prisoners-in-europe (E.T. 20. 04.2020)
[7] https://www.hrw.org/tr/news/2020/04/03/340344 (E.T. 20.04.2020)
[8] https://www.pscp.tv/w/1eaJbQpzLOqGX (E.T. 20.04.2020)
[9] https://www.sozcu.com.tr/2020/gundem/coronadan-cezaevinde-ilk-olum-5734893/ (E.T. 20.04.2020)
