Bu rapor 31 Ekim 2024 tarihinde İstanbul Esenyurt Belediye Başkanı Ahmet Özer’in görevden alınıp aynı gün tutuklanması ve yerine kayyım atanması ve sonrasında yaşanan olaylara ilişkin İHD Eş Başkanı Eren Keskin, İstanbul Şube Başkan Gülseren Yoleri, MYK üyeleri Selahattin Okçuoğlu, Mehmet Acettin, İstanbul Şube yöneticileri Oya Ersoy, Gülendam Özdemir ve TİHV İstanbul temsilcisi Ümit Efe’nin Esenyurt’ta yaptıkları tespit ve açıklamalar ile İstanbul Şubesi’ne yapılan başvurular,
4 Kasım 2024 tarihinde Mardin Belediye Başkanı Ahmet Türk, Batman Belediye Başkanı Gülistan Sönük ve Halfeti Belediye Başkanı Mehmet Karayılan’ın görevden alınıp yerine kayyım atanması sonrasında 04.11.2024- 11.11.2024 tarihleri arasında Batman, Mardin ve Urfa Şubemizin hazırladığı ön raporlar ile araştırmalar ve incelemelerde bulunmak üzere oluşturulan heyetimizin gözlemleri ile sosyal medya ve basına düşen işkence ve kötü muamele görüntüleri yer almıştır.
Şubelerimizin alanda bizzat gözlemlemelerinin yanı sıra İHD merkezi düzeyde bir heyet oluşturarak; Mardin, Batman ve Halfeti’de araştırma ve incelemelerde bulunmuştur. Heyetimiz İnsan Hakları Derneği Eş Genel Başkanı Hüseyin Küçükbalaban, Doğu ve Güneydoğu Bölge temsilcisi M. Tahir Saçaklı, İnsan Hakları Derneği Amed Şube Eş Başkanı Ercan Yılmaz, İHD Batman Şube Eş Başkanları Rümeysa Deniz Kaya ve Ahmet Şiray, MYK üyesi M. Zeki Tangüder, İHD Batman Şube Yönetim Kurulu üyeleri, İHD Mardin Şube Eş Başkanı Veysi Parıltı, İHD Mardin Şubesi Yönetim Kurulu Üyeleri, İHD Urfa Şube Eş Başkanları Zeynep Dilek Polat ve İsmail Tutal, İHD Urfa Şube üyeleri, Adıyaman Şube Eş Başkanı Halil Halhallı, İHD Antep Şube Başkanı Bahri Oğuz ve İHD Antep Şube Yönetim Kurulu üyeleri ile çok sayıda İHD üyesi ve TİHV Diyarbakır temsilcisi Murat Aba’nın katılımı ile oluşturulmuştur.
04.11.2024 tarihlerinde İçişleri Bakanlığı kararı ile DEM Parti yönetimindeki Batman Belediyesi, Mardin Büyükşehir Belediyesi ve Halfeti Belediyesine kayyım atanmıştır. 31 Mart 2024 tarihinde yerel seçimlerde % 57,40 oy alarak seçilen Mardin Büyükşehir Belediye Eş Başkanı Ahmet Türk, % 64,52 oy alarak seçilen Batman Belediye Eş Başkanı Gülistan Sönük ve % 39,45 oy alarak seçilen Halfeti Belediye Eş Başkanı Mehmet Karayılan görevden alınmıştır. Açıklamada belediye başkanlarının “geçici bir tedbir olarak” İçişleri Bakanlığı’nca görevden uzaklaştırıldığı belirtilmiştir.
Kayyum atama işleminin dayanağı olarak Anayasanın 127. Maddesinin 4. Fıkrasının son cümlesi geçmektedir. Burada “görevle ilgili bir suç sebebiyle” İçişleri Bakanı kararıyla geçici görevden uzaklaştırma kararı verilebileceği yazılıdır. Nitekim 5393 sayılı Belediye Kanunu’nun 47. Maddesinde de paralel bir düzenleme yer almaktadır. Yasal düzenleme bu olmasına rağmen 15 Temmuz 2016’da gerçekleşen darbe girişimi sonrasında oluşturulan olağanüstü düzen ve Kanun Hükmünde Kararnamelerle devleti yönetme uygulamasıyla birlikte yeni bir yasa ortaya çıkarılmıştır. 674 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile eklenen ardından 6758 sayılı kanunla yasalaşan 45. Maddenin 2. Fıkrasında tarafınıza yeni bir yetki ihdas edilmiştir. Bu yetki “terör veya terör örgütlerine yardım ve yataklık suçları sebebiyle görevden uzaklaştırma durumunu düzenlemektedir. Söz konusu düzenlemenin demokratik hukuk devleti ilkeleriyle çeliştiği ortadadır. Kaldı ki Kanun Hükmünde Kararnamelerle bir devletin yönetilmesi de hukuk ve demokrasi ilkeleriyle bütünüyle çelişmektedir. Görevden uzaklaştırılan tüm belediye başkanlarının masumiyet karinesinden yararlanması ana ilkesi zedelenmiştir.
Hiçbir belediye başkanı hakkında kesinleşmiş bir yargı kararı bulunmamasına rağmen halkın iradesiyle seçilmiş söz konusu belediye başkanlarının görevden alınarak, belediyelere kayyum atanması anti demokratik bir uygulama olmuştur. Gerek Türkiye Cumhuriyet Devleti’nin Anayasası ve iç hukuk düzenlemeleri gerekse altına imza attığı uluslararası sözleşmelerle bütünüyle çelişen bu uygulamanın kabul edilebilir bir yanı olmadığı gibi toplumsal ilişkilerin gerginleşmesine de neden olan bir uygulama olarak karşımıza çıkmaktadır.
4-11 Kasım tarihleri arasında ulaşabildiğimiz gözaltı ve tutuklananların sayısı şu şekildedir: Batman’da 70’i çocuk olmak üzere en az 250 kişi gözaltına alınmış, bunlardan 10’u çocuk olmak üzere aralarında engelli kişilerin de olduğu 25 kişi tutuklanmıştır.
Mardin’de 7’si çocuk 15 kişi gözaltına alınmış, bunlardan 1’i çocuk 2 kişi tutuklanmıştır.
Halfeti’de 16 kişi gözaltına alınmış, bunlardan 10 kişi tutuklanmıştır. 10 Kasım tarihinde İçişleri Bakanı’nın yaptığı resmî açıklamaya göre kayyım protestolarında Türkiye genelinde 253 kişinin gözaltına alındığı ifade edilmiştir.
İstanbul’da Esenyurt Belediye Başkanı Ahmet Özer’in gözaltına alınıp tutuklanması ve yerine kayyım atanması sonrası yaşanan protestolarda çok sayıda kişi gözaltına (gözaltına alınanların sayısı tespit edilememiştir) alınmış ve gözaltına alınanlardan tutuklananlar olmuştur. Esenyurt kayyım protestolarında tutuklananlardan Bakırköy Kadın Kapalı Cezaevinde tutulan T.A ile İHD Avukatlarının yapmış olduğu görüşmede avukatlara işkence ve kötü muamele gördüğünü belirtmiştir. Ayrıca avukat arkadaşlarımız T.A’nın yüzünde ve vücudunda işkence ve kötü muamele izlerini fiziken de bizzat görmüşlerdir.
Raporun tamamı için: Kayyım Raporu_21 Kasım 2024
