İnsan Hakları Derneği’nin talebiyle 68 il ve 383 ilçede 3285 katılımcıyla KONDA Araştırma Şirketi tarafından yapılan Türkiye’de Hapishaneler ve Mahpuslar Algısı Araştırması’nın sonuçları 7 Ekim 2021 11:00’de İHD Genel Merkezi’nde basın toplantısı aracılığıyla kamuoyuyla paylaşıldı.
Dokuz bölüm ve 60 sayfadan oluşan raporda çarpıcı sonuçlar bulunmakta.
Araştırma sonuçlarına göre,
- Katılımcıların yüzde 39’u genel olarak mahpuslara davranışın kötü veya çok kötü olduğunu düşünüyor, yüzde 26’sı ise mahpuslara genel olarak iyi veya çok iyi davranıldığı düşüncesine sahip. Mahpuslara genel davranışın ne iyi ne de kötü olduğunu belirtenlerin oranı ise yüzde 35.
- Mahpuslara sunulan sağlık hizmetinin kötü veya çok kötü olduğunu düşünenlerin oranı yüzde 32 iken iyi veya çok iyi olduğunu düşünenlerin oranı yüzde 37. Mahpuslara sunulan sağlık hizmetini ne iyi ne de kötü olarak yorumlayanların oranı ise yüzde 30.
- Mahpusların kültürel ve sosyal haklara erişimini kötü veya çok kötü olarak değerlendirenlerin oranı yüzde 43, iyi veya çok iyi olarak değerlendirenlerin oranı ise yüzde 27.
- Anket sorularını cevaplandıran katılımcıların yüzde 44’ü hapishanelerin temizlik ve hijyen koşullarının kötü veya çok kötü olduğunu ifade ederken iyi veya çok iyi olduğunu düşünenlerin oranı yüzde 25. Bu konuda cevap verenlerin yüzde 30’unun hapishanelerin temizlik ve hijyen koşullarını ne iyi ne de kötü olarak değerlendirdiğini görüyoruz.
- Katılımcılara okuduğumuz beş cümleye 1 ile 5 arasında ne kadar katıldıklarını sorduğumuzda toplum genelinde ‘‘Hapishaneler insanları iyileştiriyor, rehabilite ediyor’’ fikrine genel olarak katılmama eğilimi olduğunu görüyoruz. (Ortalama 2,02)
- ‘‘Hapishanede hak ihlaline maruz kalan insanlar haklarını arayabiliyor’’ düşüncesi de toplum nezdinde genel olarak katılmama eğilimi olan bir düşünce. Toplum genelinde bu fikre 1 ile 5 arasında ortalama 2,56 katılma eğilimi olduğunu görüyoruz.
- Toplumun en çok katıldığı düşüncenin ise ‘‘Mahpusların ailelerinin yaşadıkları yere yakın hapishanelere konulması’’ olduğunu görüyoruz. Toplumun bu fikre 5 üzerinden ortalama 3,92 katıldığını söyleyebiliriz. ‘‘Türkiye’de insanlar düşünceleri nedeniyle hapishanelere konuyor’’ düşüncesine ise 5 üzerinden ortalama 3,75 bir katılma eğilimi olduğunu görüyoruz.
- Daha spesifik bir konu olan ‘‘Hapishanede kalan insanlara kötü muamele ediliyor’’ konusunda ise toplum genelinde ne katılma ne de katılmama eğilimi olduğunu söyleyebiliriz. (Ortalama 2,97).
- Toplumun yüzde 69’u Türkiye’deki adalet sistemine güvenmediğini, yüzde 31’i ise güvendiğini söylüyor.
- Toplumun genelinde adalet sistemine karşı oluşan güvensizliğin en önemli sebeplerinden biri de Türkiye’de insanların haksız yere hapishaneye konulduğu fikri. Toplumun yüzde 72’si insanların haksız yere hapishaneye girdiğini düşünüyor.
- Son zamanlarda sık sık dile getirilen ve medyada da oldukça yer bulan çıplak arama konusu ise genel olarak toplumun belirgin bir fikrinin olmadığı ve net olarak bu durumun yaşanıp yaşanmadığına katılma veya katılmama eğilimi göstermediği bir konu olarak dikkat çekiyor (Ortalama 3,15). Hapishanelerde işkencenin olup olmadığı da tıpkı çıplak arama gibi toplumun çok fazla bilgisi olmayan veya fikir beyan etmekten çekindiği bir konu (Ortalama 2,89).
- Toplum genelinde en fazla haksızlığa uğradığı düşünülen grupların sırasıyla kadınlar, gazeteciler, siyasi muhalifler, Kürtler ve Aleviler olduğunu görüyoruz. Toplumun yüzde 42’si Türkiye’de en çok haksızlığa uğrayan grup olarak “kadınlar”ı işaret ediyor. Kadınların ardından yüzde 35 ile “gazeteciler”, yüzde 33 ile ise “siyasi muhalifler” geliyor. Görüştüğümüz kişilerin en az haksızlığa uğradıklarını düşündükleri gruplar yüzde 9 oranıyla “Sünniler”.
raporun tamamı için: IHD-KONDA Kamuoyu Araştırması
