İNSAN HAKLARI SAVUNUCULARININ KORUNMASI İÇİN GÖZLEM: ACİL ÇAĞRI

12 Mayıs 2009

Durumun kısa özeti:

Gözlem programı İnsan Hakları Derneği (İHD) tarafından insan hakları savunucusu avukatların ev ve bürolarının arandığı konusunda bilgilendirildi. Avukatların isimleri şu şekilde; İHD Genel Sekreter Yardımcısı Hasan Anlar, İHD MYK üyesi Filiz Kalaycı, İHD önceki dönem mali saymanı Halil İbrahim Vargün ve Murat Vargün. Avukatlardan Hasan Anlar ve Filiz Kalaycı aynı zamanda İHD Cezaevi Komisyonu üyesidir.

12 Mayıs 2009 tarihinde edinilen bilgilere göre ellerinde arama izni ve avukatların gözaltına alınmasına ilişkin karar bulunan Terörle Mücadele Ekiplerince Hasan Anlar, Filiz Kalaycı, Halil İbrahim Vargün ve Murat Vargün’ün ev ve büroları arandı. Daha sonra gözaltına alınan dört avukat Terörle Mücadele Şubesi gözaltı merkezine götürüldü. Bu acil çağrı metni yayınladığında gözaltı gerekçesi hala bilinmiyordu. 5271 sayı ve 2004 tarihli Ceza Muhakemeleri Usulü Kanunu uyarınca gözaltına avukatların avukatlarının soruşturma dosyasına erişimine izin verilmemektedir, fakat bu dört insan hakları savunucusuna yöneltilen iddalar “yasadışı örgüte yardım” suçunu içeriyor. Avukatların en geç dört gün içerisinde Savcılığa çıkarılması gerekiyor.

Gözlem programı Hasan Anlar, Filiz Kalaycı, Halil İbrahim Vargün ve Murat Vargün’ün mahkumların haklarını savunmak için yürüttükleri faaliyetleri sebebiyle gözaltına alınmış olmasından dolayı korkmaktadır. Esasen yaşanan bu baskı İHD’nin kamuoyunun dikkatini cezaevlerindeki ihlallere çekmek için 6 Şubat 2009 tarihinde Türkiye’deki 2008 Cezaevleri Hak İhlalleri Raporu ve Bilançosu’nu yayınlamasının ardından yaşandı. İHD raporu yetkililerle de paylaştı. Ayrıca gözaltına alınan avukatlar cezaevlerinde yaşanan ihlalleri üzerinde çalıştıklarından, mahkumlardan sık sık bu konulara ilişkin mektup almaktadır.

Gözlem programı, yukarıda anlatılanlar doğrultusunda, Türkiye’deki yetkililere Hasan Anlar, Filiz Kalaycı, Halil İbrahim Vargün ve Murat Vargün gözaltına alınmasına ilişkin somut bir verinin olmaması durumunda serbest bırakmaya ve Birleşmiş Milletler Genel Kurulu tarafından 9 Aralık 1998 tarihinde kabul edilen BM İnsan Hakları Savunucularının Korunması Bildirgesi uyarınca gözaltına alınan kişilere, İHD üyelerine ve Türkiye’deki diğer insan hakları savunucularına karşı her türlü her türlü baskıya son vermeye çağırmaktadır.

Ayrıca Gözlem programı Türkiye’deki yetkilileri “insan hakları savunucularına kolaylık sağlayan bir ortam yaratmak, onları korumak, geliştirmek ve onlara saygı göstermek için etkin önlemler almak, etkin yasal çözüm yollarına erişimlerini sağlamak ve onlara karşı gelişecek saldırı ve baskıları önlemek için adım atmak için” Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi İnsan Hakları Savunucuları Deklarasyonu’na uymaya teşvik etmektedir.

Bunun yanı sıra Gözlem programı Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı’na taraf ülke olan Türkiye’nin “[…] BM İnsan Hakları Savunucuları Bildirgesi’nin […] devletlere insan hakları savunucularının, insan hakları ve temel özgürlüklerin ulusal ve uluslararası düzeyde korunması ve gerçekleştirilmesi mücadele edip, korumalarına yardımcı olacak bir atmosferin yaratılması için yeterli yasal ve idari prosedürleri kabul etme ve uygulama sorumluluğu [… yüklediğini]”, AGİT’in, Kurumlarının ve katılımcı Devletlerin insan hakları savunucularının özel dikkat, destek ve korumanması ihtiyacını” kabul ettiğini hatırlatır.1

Talep Edilen Eylemler:

Türkiye’deki yetkililere aşağıdaki taleperi için mesajlar gönderin:

   i. Hasan Anlar, Filiz Kalaycı, Halil İbrahim Vargün ve Murat Vargün’ün ve Türkiye’deki tüm insan hakları savunucularının her koşulda fiziksel ve psikolojik sağlığının güvence altına alınması;

   ii. Gözaltına alınmaları bu kişilerin insan hakları aktivitelerine yaptırım uygulamayı amaçlıyor gözüktüğü için Hasan Anlar, Filiz Kalaycı, Halil İbrahim Vargün ve Murat Vargün’ün derhal ve koşulsuz olarak serbest bırakılmaları;

   iii. Hasan Anlar, Filiz Kalaycı, Halil İbrahim Vargün ve Murat Vargün’üne, genel olarak İHD üyelerine ve Türkiye’deki diğer tüm insan hakları savunucularına karşı yargı aşaması da dahil uygulanan her türlü kötü uygulamaya son verilmesi;

   iv. BM Genel Kurulu tarafından 9 Aralık 1998 yılında kabul edilen BM İnsan Hakları Savunucularının Korunması Bildirgesi hükümleri özellikle de “herkesin bireysel olarak veya başkalarıyla birlikte ulusal ve uluslararası düzeyde insan haklarının ve temel özgürlüklerin korunmasını ve gerçekleştirilmesini geliştirme hakkı vardır” ifadesi yer alan 1. Madde ve “Devlet bu Bildirgede amaçlanan hakların meşru kullanımı çerçevesinde şiddet, tehdit, misilleme eylemi, fiili veya hukuksal ayrımcılık, baskı veya diğer keyfi hareketlere karşı, bireysel olarak ve başkalarıyla hareket eden tüm kişilerin yetkişi otoritelerce korunması için gerekli tüm önlemlerin alınmasını dikkatle izler” ifadesi yer alan Madde 12.2 uyarınca davranılması;
   v. Daha genel olarak Türkiye’nin onayladığı bölgesel ve uluslararası insan hakları belgeler uyarınca her koşul altında insan hakları ve temel özgürlüklere saygının güvence altına alınması.

      Adresler :
    * Cumhurbaşkanı Abdullah Gül, Cumhurbaşkanlığı 06100 Ankara, Türkiye, Faks: + 90 312 468 50 26, E-mail: cumhurbaskanligi@tccb.gov.tr
    * Başbakan Recep Tayyip Erdoğan, Başbakanlık, 06573 Ankara, Türkiye, Faks: + 90 312 417 04 76, E-mail: receptayyip.erdogan@basbakanlik.gov.tr
    * Başbakan Yardımcısı ve İnsan Haklarından Sorumlu Devlet Bakanı Cemil Çiçek, Faks: + 90 312 417 42 06
    * İçişleri Bakanı Beşir Atalay, İçişleri Bakanlığı 06644 Ankara, Türkiye, Faks: + 90 312 418 17 95/ +90 312 418 76 96, E-mail: besir.atalay@icisleri.gov.tr
    * Adalet Bakanı Sadullah Ergin, Adalet Bakanlığı, 06659 Ankara, Türkiye, Faks: + 90 312 414 62 26
    * Dışişleri Bakanı Ahmed Davudoğlu Başbakanlık 06573 Ankara, Türkiye, Faks: + 90 312 287 88 11
    * Büyükelçi Ahmet Üzümcü, Birleşmiş Milletler Cenevre Türkiye Daimi Temsilcisi, Ch. du Petit-Saconnex 28b – CP 271, CH-1211, Cenevre, İsviçre E-mail : mission.turkey@ties.itu.int, Fax: +41 22 734 08 59
    * Türkiye’nin Brüksel Diplomatik Görevlisi, avenue Louis Lepoutre, 99, 1050 Ixelles, Belgium, Fax: + 32 2 340 98 79