MARDİN E TİPİ VE M TİPİ KAPALI CEZAEVLERİ RAPORU
(İhlaller hala devam ediyor, çocuk ve hasta tutuklu, hükümlüler serbest bırakılsın)
15.08.2009
Amaç
Türkiye’deki politik ve adli mahkumların tutuldukları cezaevlerindeki koşullar, İnsan Hakları Derneğinin yakından takip ettiği koşullardır. Derneğimiz cezaevinde bulunan tutuklu ve hükümlülerin haklarının ihlal edildiğine dair alınan başvuruların değerlendirilmesi sonucu Mardin ve Midyat cezaevinde koşulların tespiti, ihlallerin tespiti, kamuoyu ile paylaşılması ve kamu otoritelerinin göreve çağırılması, hak ihlallerinin durdurulmasını amaçlamaktadır.
MARDİN E TİPİ KAPALI CEZAEVİ
Tespitler
Haziran ayında derneğimiz tarafından hazırlanan ve kamuoyu ile paylaşılan, ilgili kurumlara gönderilen raporda yapılan tespitler bir değişimin, tutuklu ve hükümlülerin yaşama şartlarında bir değişikliğin olmadığını tespitini yapmıştır. Mardin cezaevin son durumu aşağıda belirtilmiştir.
1- Mardin kapalı tip cezaevinin kapasitesinin 380 kişilik bir cezaevidir. Kapasitesinin üzerinde tutuklu ve hükümlünün bulunduğunu haziran ayı itibari ile 800 kişinin kaldığı tespiti yapılmıştır. Ağustos ayında kapasitenin üzerinde hükümlü tutuklunun ve bunda bir eksilmenin olmadığı tespiti yapılmıştır.
2 – Cezaevinde hala 24 m2 odalarda 6–8 kişi kalması gerekirken 16–18 kişinin kalmaktadır.
3- Cezaevinde hala 48 m2 lik koğuşlarda 14–16 kişi kalması gerekirken 30–38 kişinin kalmaktadır.
4- Cezaevinde politik nedenler ile 200 tutuklunun kalmaktadır.
5- cezaevinde hala temiz su sorunun bulunduğu, suyun zamanında verilmediği, Temizlik için kullanılacak su yeterli miktarda olmadığı tespitini yapmıştır.
7- Hastane sevklerindeki aksaklığın, hastaneye geç götürülmenin hala devam ettiği tespiti yapılmıştır.
8- Sağlık ile ilgili problemler yaşandığında gerekli özenin gösterilmediği, ağır hastaların ağrı kesici haplar ile tedavilerinin yapılmaya çalışıldığı tespit yapılmıştır. 800 kişin bulunduğu cezaevinde sadece bir doktorun bulunmaktadır, cezaevinde diş doktoru bulunmamaktadır.(Mehmet emin Özkan ağır hasta olmasına rağmen İstanbul adli tıp kurumundan sağlık probleminin olmadığı yönünde rapor verilmiştir. Fakat kendisi sürekli kilo kaybına uğramakta (1.85 boyunda olmasına rağmen 50 kilonun altına düşmüş.)ve yürümekte güçlük çekmektedir.
9- Kronik hastalığı bulunan hükümlü ve tutukluların ilaçları karşılanmamaktadır. Örneğin diyet yapmak zorunda olan hastaların diyet malzemeleri olmadığı gerekçe gösterilmekte veya karşılanmamaktadır.
10-Tutuklu ve hükümlülerin görüş günlerinde bayan görüşmecilerin insan onuruna aykırı bir muamele ile bütün elbiseleri çıkartılmak sureti(sadece iç çamaşırları) ile arama yapıldığı, bu durumun görüşmecilerde olumsuz etki bıraktığı tespiti yapılmıştır. Derneğimiz tutuklu ve hükümlü aileleri ile tutuklu ve hükümlülerde ciddi rahatsızlık yaratan durumun giderilmesi için ilgili makamlara başvuru yapmasına rağmen problemin giderilmesi için somut bir adımın atılmadığı tespitini yapmıştır.
11-Cezaevinin kapısından itibaren takılan kelepçenin tedavi esnasında açılmadığı, mahkemeye götürülürken mahkemede duruşma beklenildiği aşama da dahi kelepçenin açılmadığı, kelepçenin sıkı bir şekilde bağlandığı bu şekilde kan dolaşımını engeller bir mahiyet aldığı bu durumun sağlık sorunlarına yol açtığı, hükümlü ve tutuklularda olumsuz etki bıraktığı tespiti yapılmıştır. Derneğimiz bu hususun yasa ve tüzüklere aykırı olduğunu ifade etmektedir.
12-Haftada sadece 1 günde 1 saat ortak kullanım alanında faydalanılmaktadır.
13-Mektupların Kürtçe yazılması ve dışarıdan gelen Kürtçe mektupların halen kabul edilmediği gibi yargı kararlarına rağmen tercüme parası tutuklu ve hükümlülerden alınmaktadır. Midyat Ağır ceza mahkemesi tarafından verilen ve içeriği itibari ile tercüme parasının tutuklu ve hükümlülerden alınmayacağına dair kesin mahkeme kararının yerine getirilmediği tespitini yapmıştır.
14-Cezaevi koşulları ile ilgili yapılan yeni değişiklikler, genelgeler talep edilmesine rağmen hükümlü ve tutuklulara verilmemektedir.
15-hükümlü ve tutuklular, cezaevinde yaşadıkları problemlere ilişkin resmi makamlara yapılan başvurulara cevap verilmediğini cevap verilmesinin nedeni olarak dilekçelerinin ilgili makamlara iletilmediği olarak düşündüklerini ifade etmişlerdir.
16-Cezaevinde 80 hükümlü ve tutuklu hakkında mektup vermeme ve açık görüş yasağı cezası verilmiştir. Gerekçe olarak hükümlü ve tutukluların slogan atmaları gösterilmiştir.
17-tutuklu ve hükümlüler havalandırma esnasında bulundukları tarafa askerler tarafından taş atıldığını ve bu durumun yetkiler tarafından engellenilmediği ifade etmişlerdir.
Hasta Tutuklular
— Mehmet EMİN ÖZKAN
— Süleyman UÇAR
Çocuk Tutuklular
Mardin cezaevinde halen politik nedenler ile 18 yaşından küçük 23 çocuk bulunmaktadır. Bu çocuklardan 4 ü özel yetkili mahkemeler tarafından ceza almış olup hükmen tutukludurlar.
Çocuklar hakkında talep edilen cezalar TCK’nin örgüt üyeliğini düzenleyen 220/6, 314/2, 3713 sayılı terörle mücadele kanunu, 2911 sayılı toplantı ve gösteri yürüyüş kanuna dayandırılmaktadır.
Çocukların özel yetkili ağır ceza mahkemelerinde yargılanmasını önünü açan düzenleme 3713 sayılı yasanın 9 ve 13 maddelerinde yapılan değişiklerin sonucudur.
Çocuklarda hakkındaki yargılamalar gerek ülkemiz açısından bağlayıcılığı olan BM çocuk hakları sözleşmesine gerekse anayasa hükümlerine aykırılık taşımaktadır.
Çocuklar hakkında açılan soruşturma dosyaları da farik ve mümeyyiz raporlarının CMK usullerin aykırı olarak tek tabip tarafından gerekli araştırma yapılmadan verildiği tespiti yapılmıştır.
Tutuklu çocukların ayrı koğuşlarda bulunmadığı yetişkinler ile aynı ortamda bulundukları tespiti yapılmıştır.
Toplumsal olaylarda kanunla ihtilafa düşmüş çocukların tutukluluk ve hükümlülük şartları 5275 sayılı ceza ve güvenlik tedbirlerinin infazı hakkındaki kanuna aykırılık taşımaktadır.
MİDYAT M TİPİ KAPALI CEZAEVİNDE HASTA TUTUKLU VE HÜKÜMLÜLERİN DURUMU
— Midyat M tipi kapalı cezaevinde kurum doktoru ve sağlık memuru bulunmamaktadır.
— Tedaviler Mardin devlet hastanesinden ayda bir gelen pratisyen hekim tarafından yapılmaktadır.
— Ciddi hastalıklar ağrı kesici ilaçlar ile tedavi edilmeye çalışılmaktadır.
— Sevk siniri zinciri ağır işlemekte, uzman doktorlara gidebilme ayları uzun bir süreyi bulmaktadır.
— Hastane sevklerinde ring araçlarının sağlık olması hastanın tedavi isteğini ortadan kaldırmaktadır.
Hasta Tutuklu ve Hükümlüler
Halen Midyat cezaevinde bulunan ağır hastalar ve rahatsızlıkları aşağıdadır.
Ferdan İLDAN: TCK 314/2 den hükümlü olup yaklaşık 14 yıldır cezaevinde bulunmaktadır. Hepatit B hastası olup düzenli kontrol ve özel beslenmeye ihtiyaç duymaktadır.
Fatma ÖZBAY: TCK 302 den hükümlü olup yanmış bağırsak ve apandisit ameliyatları geçirmiştir. Mide ülseri, düşük tansiyon ve bel ve boyun fıtığı rahatsızlıkları bulunmaktadır. Son bir yıldır sağ kolunu kullanamamaktadır. Düzenli tedavi ihtiyacı bulunmaktadır.
Leyla SARAÇ: 2006 Yılında TCK 314/2 tutuklandı. Göğüste kist problemi ile sağ kulağında %60 duyma engellidir. Cezaevi idaresinde telefonla yaptığı görüşmelerde duyduğu rahatsızlık nedeni ile alternatif görüşme olanağı talebi ret edilmiştir.
Esma GÜLER: 2009 Tarihinde TCK 314/2 maddesinde tutuklandı. Sol gözü daha önce cezaevinde yaptığı ameliyat ile kaybetmiştir. Sağ gözünde bulunan parçadan dolayı göz damarları zayıflaşmış ve hassaslaşmıştır. Sağ gözünün sürekli kontrol altında tutulması ve sağlıklı şartlarda yaşaması gerekmektedir.
Leyla DENİZ: 2009 Tarihinde TCK 314/2 den tutuklanmıştır. Troid bezlerinde soğuk nodul problemi bulunmakta olup kansere dönüşme riski bulunmaktadır. Tutuklanmadan evvel Diyarbakır devlet hastanesince ayda bir yakın takibe alınmış. Tutuklandığı tarihten beri ağır yürüyen sevk zinciri nedeni ile kontrol, tedavi ve yakın doktor takibinden yararlanamıyor.
Sonuç
Mahkûmların temel insan haklarına ve özgürlüklerine saygı gösterilmeli, BM Minimum Cezaevleri Standartlarına uyulması gerekmektedir.
Mardin cezaevlerinde tutuklu ve hükümlülerin haklarının ciddi şekilde ihlal edildiği, yaşam şartlarında talep edilmesine rağmen bir düzeltme ve iyileştirme ihtiyacı duyulmadığı tespiti yapılmıştır. Evrensel sözleşmeler ve ulusal yasalar gereği ihlallerin sona erdirilmesi talebimiz ile beraber aşağıdaki önerilerimizi kamuoyu ile yetkili makamlar ile paylaşmak istiyoruz;
Cezaevinin fiziki koşulları, maddi koşulları ve uygulanan muameleler bir bütün olarak insan onuruna uygun hale getirilmelidir.
Kürtçe ve diğer dillerde yazılan mektupların tercümesi ile ilgili olarak tercüme parasının alınmamasına dair verilen yargı kararı görevliler tarafından uygulanmalıdır.
Cezaevinde görüş günlerinde bayan görüşmecilerde yapılan aramanın insan onuruna uygun bir şekilde yapılması ve halen devam eden kişiyi incitici arama uygulanmasına son verilmesi gerekmelidir.
Cezaevinde yeteri kadar sağlık görevlisinin bulundurulması, tedavilerinin İstanbul Protokolü çerçevesinde yapılması, ağır hastaların tedavilerinin yapılmadır çocuk tutuklu ve hükümler için ayrı koğuş açılmalıdır 45/1 sayılı genelgenin uygulanmalıdır tutuklu ve hükümlülerim tedavilerinin mahrumiyete uygun yapılması, tabip istemediği sürece kelepçenin tedavi esnasında takılmamalıdır.
Yemekler yeterli ölçüde besin değerine sahip ve makul çeşitlilikte bulunmalıdır. Diyet hastalarına diyet yemekleri verilmelidir.
Cezaevi yönetmelikleri, genelgelerin tutuklu ve hükümlü istediği takdirde kendilerine verilmelidir.
Hasta olan hükümlü ve tutukluların tedavi şartlarının düzeltilmesi, kontrollerin takip edilmesi, ağır derecede hasta olan tutuklu ve hükümlerin uygun şartlarda tedavilerinin yapılması için serbest bırakılmaları gerekmektedir.
İHD Mardin Şubesi
