Şırnak T Tipi Kapalı Ceza ve İnfaz Kurumunda bulunan birçok mahpus ve mahpus yakınları/aileleri, hapishanede süregelen hak ihlalleriyle kötü yaşam koşullarına ilişkin aşağıda imzası bulunan kurumlara yazılı ve sözlü başvuruda bulunmuşlardır.
Ailelerin ve mahpusların hak ihlalleri olduğu yönündeki iddiaları içerir başvuruları ve talepleri üzerine Şırnak T Tipi Kapalı Ceza ve İnfaz Kurumu’na Şırnak Barosu İnsan Hakları ve Ceza Evi İzleme Komisyonu, İnsan Hakları Derneği Şırnak Şubesi ve Özgürlük İçin Hukukçular Derneği Şırnak Temsilciliği üyelerince 15/10/2021 tarihinde ziyaret gerçekleştirilmiştir.
TESPİT VE GÖZLEMLER
Şırnak T Tipi Açık ve Kapalı Hapishanesi 2014 yılında açılmıştır. Şırnak T Tipi Açık ve Kapalı Ceza İnfaz Kurumu resmi internet sayfasında 10 kişilik, 3 kişilik ve 1 kişilik odalar olmak üzere 3 tip oda olduğunu ve cezaevinin kapasitesinin; kapalı cezaevinde 1000 kişi, açık cezaevinde de 150kişi olmak üzere toplam 1150 kişilik kapasiteye sahip olduğu belirtilmiş olmasına 10 kişilik koğuşlarda 16 ile 23 kişi kaldığı tarafımızca yapılan görüşmelerden tespit edilmiştir. Hapishane yönetimi tarafından bugünkü mevcut kapasiteye ilişkin tarafımıza net bir bilgi verilmemekle birlikte mahpuslar ile yapılan görüşmelerden de tespit ettiğimiz üzere, hapishane kapasitesinin çok üzerinde mahpus olduğu, 10 kişilik koğuşlarda en az 16 kişi olmak üzere 16 ile 23 arasında değişen sayılarda mahpus bulunduğu, mahpusların büyük bir kısmının yere kurulan yataklarda yattığı tarafımızca yapılan görüşmeler ile tespit edilmiştir.
Kuruluşundan itibaren var olan su problemi, aradan geçen 7 yıllık zamana rağmen henüz çözülememiştir. Koğuşların tamamına günde 3 defa olmak üzere 20 ile 45 dakika arasında değişen sürelerle soğuk su verilmekte, hafta 2 gün ise 30dk ile 60dk arasında değişen sürelerle de sıcak su verilmektedir. Koğuşlardaki mahpus mevcudu göz önünde bulundurulduğunda söz konusu süreler ile mahpusların ihtiyaçlarını giderebilmesi ve özellikle banyo yapma imkanlarının olmayacağı açıktır. 23 kişilik koğuşta banyo için koğuş içinde iki grup oluşturulduğu ve 12 kişilik bir grubun bir hafta, ikinci 13 kişilik grubun ise devam eden haftada banyo yaptıkları tarafımıza bildirilmiştir.
Ziyaret edilen mahpuslardan alınan beyanlar ve ziyaret esnasında tarafımızca yapılan gözlemler neticesinde yaşanan hak ihlalleri ve tespitlerimiz aşağıda izah edilmiştir.
En temel ihtiyaçlardan olan su ihtiyacının uzun süredir çözümlenememesi temiz suya erişim hakkının ve sağlık hakkının ihlali boyutuna vardırılmıştır. Mahpusların kişisel temizlikleri ve COVİD-19 pandemi koşullarında genel sağlıklarının korunabilmesi için acilen temizlik malzemesine erişimleri sağlanmalı ve öncelikli olarak içme suyu ile sıcak su sorununun çözülmesi gerekmektedir.
Yemeklerin temiz ve yenilebilir olmadığı ayrıca sürekli aynı yemeklerin verildiği ve yemeklerin iyi pişirilmediği konusunda ciddi şikayetler olmuş, bunun yanı sıra kantindeki ürünlerin pahalılığı da ciddi bir şikâyet konusu olmuştur. Yemek ve kantin fiyatlarının denetimi açısından ilgili kurumların bir an önce harekete geçmesi elzemdir.
COVİD-19 salgınına karşı yeterli tedbir alınmadığı, mahpusların gerekli temizlik malzemelerine erişim imkanlarının sağlanmadığı, kendi bütçeleri ile kantinden almış oldukları temizlik ürünlerine ise cezaevi personeli tarafından su katıldığı ve idarece mahpuslara temiz çarşaf (nevresim) verilmediği, yatakların kullanılamaz durumda olduğu ve buna bağlı nedenlerle mahpusların büyük bir kısmında bel ve sırt ağrılarının ortaya çıktığı yapılan görüşmelerden anlaşılmıştır.
Revire ve sağlığa erişim konusunda yoğun şikayetler olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca revire çıkma, gecikmeli çıkarılma, muayene ve hastaneye götürülme gibi konularda ciddi sıkıntılar mevcuttur.
Hastane sevklerinde mahpuslara terlikle hastaneye gitmelerin dayatıldığını, muayene esnasında kelepçelerin sökülmediği, hastane dönüşünde uzun ve belirsiz sürelerle karantina koğuşunda bekletildikleri, bu durumun da hastaneye gitme konusunda mahpuslar üzerinde caydırıcı bir etki yarattığı gözlemlenmiştir. Mahpusların karantina hücrelerinde kalmak istemedikleri için acil olmadıkça hastaneye gitmek istemedikleri de ayrıca tarafımıza aktarılmıştır.
Hapishanede bulunan karantina koğuşları iyileştirilmeli ve mahpusların tedavi hakları önündeki engeller kaldırılmalıdır.
Sağlık hakkına erişimde ve tedavi süreçlerinde yaşanan aksaklıklar karşısında ilgili kurumların, ulusal ve uluslararası mevzuattan kaynaklanan yükümlülüklerini usulüne uygun şekilde yerine getirmesi gerekmektedir.
Mahpus ziyaretine gelen mahpus yakınlarına çıplak arama dayatıldığı, özellikle cezaevi ikinci müdürü olan kadın müdirenin kadın mahpuslara ve kadın ziyaretçilere çıplak aramayı dayattığı tarafımıza bildirilmiştir. Kadın mahpuslara ve ziyarete gelen mahpus yakınlarına karşı gerçekleştiği ifade edilen “çıplak arama” iddialarına ciddiyetle yaklaşıyoruz. İnsan onuruna aykırı olan çıplak arama uygulamasına karşı biz hukuk ve insan hakları örgütleri olarak sistematik ve cezalandırma amaçlı ‘çıplak arama’ uygulamasını hiçbir şekilde kabul etmiyor, bu uygulamayı işkence olarak tanımlıyoruz. Bu iddiaya ilişkin olarak, kamera kayıtlarının alınmasını, tüm delillerin etkin ve şeffaf bir şekilde bizzat savcılık eliyle toplatılmasını ve devamında sorumlular hakkında etkin bir soruşturma yürütülmesini talep ediyoruz.
Yazılan dilekçelerin işleme konulmadığı ve cevap verilmediği, dilekçelerin akıbetleri hakkında habersiz kaldıkları tarafımıza bildirişmiştir. Bu durum, dilekçe hakkının ve hak arama özgürlüğünün ihlali mahiyetindedir.
Şırnak T Tipi Hapishanesi’nde tespit etmiş olduğumuz hak ihlallerine son verilmeli, mahpusların ulusal ve uluslararası mevzuat gereğince insan onuruna yaraşır, hukuksal güvenlik ve belirlilik içinde asgari infaz koşulları sağlanmalıdır. Mahpusların sağlık, yaşam ve insan onuruna yaraşır infaz koşullarının sağlanması amacıyla sürecin takipçisi olacağımızı kamuoyuna bildiririz.
Raporun tamamı için: Şırnak T Tipi Hapishanesi Raporu_ 15 Ekim 2021
ŞIRNAK BAROSU CEZAEVİ İZLEME KOMİSYONU
İNSAN HAKALARI DERNEĞİ ŞIRNAK ŞUBESİ
ÖZGÜRLÜK İÇİN HUKUKÇULAR DERNEĞİ ŞIRNAK TEMSİLCİLİĞİ
